Tìm hiểu bàn thờ theo phong tục người Việt Nam

Hiểu rõ phong tục đặt bàn thờ của người Việt Nam để không phạm phải kiêng kỵ giúp gia chủ và gia đình may mắn, tài vận tốt.

Bàn thờ thường được lắp đặt cố định tại Trung Cung là khu vực trung tâm của ngôi nhà. Qua cửa chính có thể gặp bàn thờ tổ tiên sau đó là bộ bàn ghế tiếp khách. Cách sắp xếp này phù hợp, hài hòa và quen thuộc với không gian nhà ở truyền thống.

Một số loại bàn thờ trong nhà người Việt Nam: Bàn thờ Phật , bàn thờ thần linh và gia tiên , bàn thờ ông Địa – Thần Tài, bàn thiêng ngoài trời thờ 9 phương trời, 10 phương Phật , ngoài ra tuỳ gia chủ có thêm các ban thờ Mẫu, ông Hoàng, bà Chúa…Tuy nhiên, đến nay người Việt đơn giản hơn trong việc thờ cúng và hầu hết chỉ đặt bàn thờ gia tiên hoặc kết hợp các loại bàn thờ để thờ chung trên 1 ban thờ.

Bàn thờ Phật được lắp đặt phía trên cao nhất trong phòng thờ, trên bàn thờ có ảnh của vị Phật mà gia chủ muốn thờ. Phía giữa có bát nhang bên cạnh sẽ có bình hoa và đĩa để trái cây và 3 chén nước, cặp đèn cầy. Khi cúng phải cúng bằng đồ chay, không cúng bằng đồ mặn hay giấy tiền vàng bạc.

Trong tâm thức người Việt, người đã khuất và người còn sống luôn có một mối quan hệ mật thiết với nhau. Không gian thờ tự là không gian thiêng liêng trong gia đình, là nơi lưu giữ nhiều tình cảm giữa các thế hệ. Trên bàn thờ gia tiên thường có những đồ vật sau:

Quan trọng nhất là bát hương, bát hương được coi như ngôi nhà để người đã khuất đi về. Người Việt thường đặt bát hương theo số lẻ: 1, 3, 5 bát tùy vào kích thước rộng, hẹp của bàn thờ. Lòng bát hương chứa tro rơm rạ sạch có mùi thơm. Ngoài ra còn có cốt bát hương là “sổ đỏ” của ngôi nhà được gia chủ viết tên, tuổi, năm mất, nơi mất của người đã khuất vào giấy nhỏ. Trong giấy này cần có thêm câu thần chú chỉ ngũ sắc do thầy pháp thụ lý vào.

Hai bên bát hương để hai chiếc đài lớn để cơi trầu, mâm rượu. Đằng trước để bộ đồ tam sự, ngũ sự hoặc thất sự bằng đồng (tam sự: một cái đỉnh – hai cây cắm nến, ngũ sự: thêm hai cây để đĩa dầu thắp đèn, thất sự: thêm một ống hạp hương đựng trầm, một ống cắm đôi đũa và một dụng cụ bằng đồng để đốt trầm)

Bài vị là nơi khắc tên người đã khuất rõ ràng và dễ đọc. Bài vị được làm bằng gỗ bạch đàn, gỗ mít hoặc gỗ vàng tâm.

Cỗ kỷ là cái ghế ngồi tượng trưng cho sự hiển hiện, ngự giám của người đã khuất, chiếc kỷ nhỏ, cao độ 30 phân, dài 50 phân, rộng 25 phân. Đặt ba chiếc đài có nắp và trên nắp có núm cầm lên trên chiếc kỷ nhỏ này. Đài được đựng chén rượu trong ngày thờ cúng, giỗ chạp, lễ Tết còn ngày thường được đậy nắp cho đỡ bụi bặm.

Hai góc ngoài trên bàn thờ đặt hai bình hoa xứ cao 60-70 phân tiếp theo bên ngoài cùng là chiếc hương án cao gần ngang vai. Bên trên hương án là bát hương, phía sau là chiếc mâm bồng để bày ngủ quả hoặc chiếc tam sơn để nước và hoa. (Nhiều quan điểm lại cho rằng để 2 lọ đối xứng 2 góc bàn thờ là không đúng mà chỉ nên dùng 1 lọ để góc bên trái và theo hướng đông bàn thờ)

Hiện nay, việc sắp xếp và bài trí đồ vật trên bàn thờ gia tiên được lược bớt để phù hợp với từng gia đình. Nếu không phải là con trưởng, thờ cúng ít thì trên bàn thờ chỉ cần những đồ sau:

• Bát hương
• Ảnh người đã khuất
• 3 – 5 chén
• Mâm ngũ quả